Lokalausnin?

Loftárás Ísraelshers á heimili Salah Shehada, forsprakka hins vopnaða arms Hamas-samtakanna, er enn eitt skref stjórnvalda Ísraels frá friði og trausti milli Ísraela og Palestínumanna - meira að segja stórt skref. Sharon fagnaði og óskaði öllum til hamingju, þrátt fyrir það að fjöldi saklausra borgara hafi legið í valnum, þar á meðal nokkur börn. Þessi viðbrögð ísraelska forsætisráðherrans þurfa engum að koma á óvart enda virðist hann orðinn gersneyddur allri samvisku í áratugalangri, blindri baráttu fyrir rasíska draumnum um hreint gyðingaríki.

Hvað svo?
Það er kannski ekkert skrýtið að aðferðir Ísraelsmanna í þessari baráttu séu afkáralegar. Hugmyndafræðin og framtíðarsýnin eru það nefnilega líka. Raunar er öll tilvera Ísraels líka fjarstæðukennd ef út í það er farið. Sharon kann að fagna síðasta sigri sínum en hvernig sér hann fyrir sér framtíð Ísraels? Hvað ætlar hann að halda lengi svona áfram? Hann tryggir það betur og betur með hverjum deginum að þjóðirnar tvær munu ekki getað búið saman í einu ríki í sátt og samlyndi. Hann vill það heldur ekki. Hann vill enga Araba í Ísrael.

„Lebensraum“-áform
Þetta er leið Sharons. Undanfarin skref hafa til dæmis verið að girða Palestínumenn af og setja þá í útgöngubann. Annað lúmskt skref er til dæmis sá vilji aðila innan stjórnar hans að senda ættingja hryðjuverkamanna í útlegð. Hann gæti komist langt í „Lebensraum“-áformum sínum á þeirri átyllu. Hann á auðvitað miklu auðveldara með þessi stefnumið sín þegar að hann getur skákað í skjóli stríðsástandsins og því heldur hann því markvisst við. Allir sem halda að enginn geti viljað kalla svo ótryggt ástand yfir þjóð sína með markvissum aðgerðum ættu að kynna sér staðreyndir málsins betur. Viðhorfið í ísraelska stórnarráðinu hefur nefnilega lengstum verið það að óvissan og stríðið fyrir hinu endanlega og ótruflaða ríki Gyðinga sé þess virði. Þannig er innri ólgu innan Ísraels líka haldið niðri.

Flutningsleiðin
Stofnun Ísraelsríkis eru hins vegar ein stærstu mistök í síðari tíma sögu. Frekjan og yfirgangurinn gagnvart þeim sem fyrir voru hefur verið afar ógeðfelldur allt frá fyrstu tíð. Viðhorfið hefur alið á tortryggni þjóðanna tveggja sem landið byggja enda hefur ekkert verið gert sem orð er á gerandi til þess að ala á samvinnu og trausti. Palestínumenn vita að Ísraelsmenn vilja að þeir hypji sig. Samvinnustefnan er því næsta óhugsandi, sér í lagi í ljósi síðustu missera.

Sjálfstætt ríki Palestínu kæmi heldur aldrei til greina hjá ráðandi öflum í Ísrael. Ísrael vill ekki gefa tommu eftir af því ríki sem það hefur þegar hertekið og hefur heldur engan áhuga á sjálfstæðri Palestínu sem fjandvini hinum megin við óbifanleg landamæri. Það fyndist þeim jaðra við fífldirfsku. Í apríl síðastliðnum sögðust 46% Ísraelsmanna vera fylgjandi því að allir Palestínumenn yrðu fluttir frá Ísrael. Það hlutfall hefur varla lækkað mikið síðan. Flutningsleiðin er því eitthvað sem margir Ísraelsmenn hugleiða í fullri alvöru.

Vissulega vona allir að Ísraelar tapi sér ekki svo gjörsamlega í vonlausri baráttu sinni fyrir apartheid-ríki sínu að þeir taki upp slíka opinbera þjóðernisflutninga. En stjórnvöld virðast samt sem áður vera að þoka sér hægt og rólega í átt að slíku og í raun virðist stefna þeirra ekki fela í sér neitt annað endanlegt markmið.

Birtist á Pólitík.is 26. júlí 2002.

Að hokra einn

Hin stórgóða reynsla af samningnum um Evrópska efnahagssvæðið hefur sannfært flesta landsmenn um ágæti hans, meira að segja marga þá sem töluðu gegn honum á sínum tíma. Þeir sem einna mest lögðu þá á sig voru þeir sem stofnuðu samtök gegn samningnum, Samstöðu um óháð Ísland. Samtökin vildu að Ísland yrði óháð öllum viðskiptabandalögum og að þjóðin héldi óskertu fullveldi. Þau hafa þá væntanlega viljað sjá Ísland ganga úr EFTA líka. Samt vildu þau stuðla að meiri fríverslun milli ríkja.

Sjálfstæðistal á þráhyggjustigi
Hugmyndafræðin hvílir á gamalgrónum rembingi. Samkvæmt henni á öll samvinna við aðrar þjóðir að vera letjandi og heftandi. Allir utanaðkomandi eru aðeins að málum komnir til að ræna og pretta þá sem fyrir eru. Íslendingar eiga að hafa náð þangað sem þeir náðu af því að þeir gerðu hlutina sjálfir og voru ekki upp á neina aðra komnir. Sjálfstæðið verður að sömu þráhyggju og hjá Bjarti í Sumarhúsum sem lét velferð sinna víkja fyrir þeim hugmyndum sínum að skulda engum neitt og líta á alla aðra sem óvini sína.

Þessi hugmyndafræði á sér enn þá formælendur sem best sést hjá Heimssýn, nýstofnuðum samtökum gegn aðild Íslands að ESB. Enn og aftur eru þau rök dregin fram að Íslendingum farnist best með sem minnstri aðstoð eða samvinnu. Í yfirlýsingu samtakanna segir meðal annars: „Einstakur árangur fámennrar þjóðar væri óhugsandi nema fyrir það afl sem felst í sjálfstæðinu.“ Þessi orð lykta mjög af málefnaflutningi talsmanns samtakanna, Ragnars Arnalds.

Heimssýn Ragnars Arnalds
Ragnar hefur um árabil þrástagast á „sjálfstæði“ í öllum sínum málflutningi og minnir á tíðum á fyrrnefndan Bjart, nú eða bara heittrúaðan nýfrjálshyggjumann sem engu vill lúta og engum treystir nema bara sjálfum sér. Það verður að líta svo á að sjónarmið Ragnars endurspegli að einhverju það sem samtökin standa fyrir. Raunar hefur ekkert frá þeim borist annað en heilsíðuauglýsing í Morgunblaðinu með stuttri og mjög almennri yfirlýsingu sem síðan er endurbirt óbreytt á heimasíðu samtakanna. Þannig að öll þeirra opna umræða er ekki mjög langt komin. Vonandi þó að styttist í hana.

Ragnar Arnalds vildi hvorki að Íslendingar yrðu aðilar að EFTA né EES. Reyni hann að halda því fram í dag að Íslendingum hafi orðið á mistök með undirskrift þeirra samninga hlýtur hann að vera algjörlega einn um það. Meðal meginraka Ragnars gegn aðild að ESB (og EFTA og EES og NATO) hafa verið fyrrnefnd sjálfstæðisrök. Hann reynir að slengja fram trompi með því að segja að Íslendingar hefðu til dæmis aldrei getað fært út fiskveiðilögsöguna nema af því að þeir stóðu einir og lutu ekki valdi neinna annarra. Þessi málatilbúnaður er með eindæmum einfeldningslegur og engan veginn til lykta leiddur. Hann gleymir því til dæmis (eða sleppir að taka það fram) að Íslendingar fengu sínu að mestu framgengt einmitt vegna stöðu sinnar innan annarra alþjóðasamtaka, NATO, sem Ragnar er vitanlega líka á móti.

Talsmaður Heimssýnar er nú þegar farinn að tala fyrir hönd samtakanna með áðurnefndum röksemdafærslum. Endurspegli þær heimssýn hreyfingarinnar í heild er ljóst að málefnaflutningur gegn aðild Íslands að ESB verður því miður á sömu fátæklegu nótunum áfram.

Birtist á Pólitík.is 12. júlí 2002.